پالپ دندان نوعی بافت هم بندی است که ناحیه داخل دندان توسط عاج دندان محصور شده است.اولین قسمت دندان، مینای دندان است و بعد به عاج می رسیم که بیشتر ساختار دندان را تشکیل می دهد.
پالپ دندان کجاست؟
در قسمت عاج یا ساختار درونی دندان پالپ دندان یا همان ساختار عصبی و عروقی دندان وجود دارد که ما معمولا به عنوان عصب دندان آن را می شناسیم. ولی اصطلاح آن همان پالپ دندان می باشد.
درون پالپ دندان عروق و اعصاب وجود دارند. این قسمت از دندان به عنوان یک بافت زنده عمل می کند که وظیفه آن حمایت از عاج و دندان است و برای دندان عاج سازی می کند.
مراقبت و محافظت از دندان
پالپ دندان فعالیت ضد میکروبی دارد و مانند سایر اعضای بدن هم سلول سفید و هم سلول قرمز دارد، یعنی در برابر میکروب ها از خود مواد ترشح می کند که در برابر میکروب ها و آسیب های دندانی از دندان محافظت می کند.
التهاب پالپ دندان
پالپ دندان به دلیل اینکه در محیط دندان محصور است، اگر آسیبی مانند پوسیدگی یا تروما و یا اگر ضربه ای به آن وارد شود، چون راه خروجی ندارد، ملتهب می شود و واسطه های التهابی آزاد می کند.
روش های درمانی
اگر در مرحله اول این التهاب، دندانپزشک وارد عمل شود و این پوسیدگی را درمان کند، پالپ دندان دوباره عاج سازی می کند و دندان ترمیم می شود و نیازی به درمان ریشه نمی باشد، اما اگر این پوسیدگی ادامه داشته باشد، این التهاب به حدی زیاد می شود که درد در ناحیه دندان شروع می شود و درواقع فرد دچار دندان درد می شود.
علت این درد دندان به علت فشاری است که به پالپ دندان وارد می شود و این فشار باعث می شود که درد دندان از ناحیه عاج به ناحیه ریشه دندان برسد و التهاب کل ساختار عاجی و پالپی را درگیر کند، در این زمان است که دندان نیاز به درمان ریشه خواهد داشت.
اگر درمان ریشه انجام بشود التهاب برطرف می شود، ولی اگر فرد سهل انگاری داشته باشد و درمان ریشه را انجام ندهد و این ناحیه پاکسازی نشود، این عروق ملتهب توسط میکروب ها مورد حمله قرار می گیرند و این ناحیه از دندان کاملا عفونی می شود و عصب و پالپ دندان کاملا از بین می رود و جای آن میکروب ها فعالیت می کنند که نشانه چنین اتفاقی بصورت کیست عفونی یا عفونت زیر ریشه ایجاد می شود.
پس اگر ما در مرحله اول درمان را انجام دهیم هیچ آسیبی به پالپ دندان نمی رسد، اما اگر زمان بگذرد و درمان انجام نشود مشکلاتی دندانی از آسیب التهابی کم شروع می شود و به آسیب التهابی شدید می رسد و در نهایت باعث می شود پالپ بصورت کامل از بین برود و دندان عفونی شود و کیست های عفونی تشکیل شوند، که در چنین وضعیتی ناحیه میکروبی و التهاب به سمت بیرون ریشه گشترش پیدا می کند و باعث تورم استخوان و نواحی فکی می شود. در چنین موردهایی لازم است با دارو و درمان ریشه مشکل برطرف شود.
بنابراین باید درمورد پالپ دندان که در واقع مغز اصلی دندان است زودتر وارد عمل شویم و آن را حفظ کنیم. توجه داشته باشید که هر چه زودتر آسیبی که به پالپ می رسد درمان شود، میزان موفقیت و ماندگاری دندان بیشتر می شود، ولی اگر پالپ دندان آسیب شدیدی پیدا کند موفقیت درمان کمتر می شود و معمولا دیگر پالپ قابل برگشت نمی باشد.
بهتر است تا جایی که می شود درمان ریشه انجام نشود و بدون درمان ریشه پوسیدگی رفع شود، اما اگر این التهاب و پوسیدگی به ناحیه پالپ رسید، درمان ریشه زودتر انجام می شود تا دندان عفونی نشود.
کوچک شدن پالپ دندان
پالپ دندان در برخی موارد به دلیل سایش دندانی، وارد شدن ضربه به دندان و افزایش سن کوچک می شود.
ضربه که به دندان وارد می شود در برخی موارد عفونی می شود ولی بعضی مواقع تروما ضربه باعث می شود پالپ خود را جمع کند و فضای پالپی کوچک می شود، که به اصطلاخ می گویند دندان کلسیفیه است، یعنی کانل ها یا بسته است یا باریک هستند.
معمولا هرچه سن پایین تر باشد، فعالیت عروق و اعصاب و فضای پالپی بیشتر است، ولی زمانی که سن بالا می رود این پالپ دندان و سلول های پالپی کمتر می شوند و فضای پالپی جای خود را به سلول های عاجی می دهد و به این ناحیه کلسیفیکاسیون (باریک شدن فضای تاجی و باریک شدن فضای ریشه) گفته می شود، که معمولا با مواد معدنی پر می شود و اتفاق خاصی نمی افتد.
همچنین بیمارانی که سایش دندانی شدید (دندان قروچه) دارند نیز ممکن است با چنین موردی رو به رو شوند، یعنی دندان به دلیل ضربه ای که بهش وارد می شود بجای عفونت، این ناحیه با مواد دندانی پر می شود.